Yeni Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği ve İlk RET’ler

Hasan Yiğit (Köşe Yazısı) – 12 Mayıs’ta yayınlanan “Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği” çoğu kişilerden bir milat olarak görüldü, lisanssız elektrik üretimin önü açılacak ve herkes çatısına güneş enerjisi kurabilecek diye beyanlar kamuoyuna bildirildi.

Yeni yönetmelik çıkar çıkmaz 13 Mayıs’ta yayınladığım “Lisanssız Elektrik Üretiminde Yeni Dönem Başladı” yazımda yönetmelikte olan bazı eksikleri kaleme almıştım. Bunun arkasından 20 Mayıs’taki yazımda “Yeni Lisanssız Elektrik Yönetmeliği ve OSB’ler” Organize Sanayi Bölgeleri (OSB)’ndeki mevzuat karışıklığına dikkat çekmiştim. Bugüne kadar OSB durumu henüz netleşmedi…

Son olarak 5 Temmuz gününde yayınlanan “Lisanssız Elektrik Üretiminde Ceyhan Çanakkale Farkı” yazımda 5/1/C ve 5/1/Ç arasındaki dağıtım bedelli haksızlığı kaleme almıştım. Orada da en büyük sorunların yaşanacağı alan olarak gördüğüm “KAMU” ya dikkat çekmek istemiştim. “KAMU” da 30’uncu madde kapsamında yapılacak elektrik üretim tesislerinde kilovatsaat başına mahsuplaşma sırasında alınacak 30 kuruş çıvarında bulunan dağıtım bedellinin alınmasını sizlerle paylaşmıştık.

Son yazım olan “Lisanssız Elektrik Üretiminde Ceyhan Çanakkale Farkı” korkularımdan biri de başvurularda teşvikli dağıtım bedelli olan 5/1/”C”eyhan dan retlerin gelmesi. Bugünkü yazımın konusu bu korkularımın doğruluğunu ortaya koymak olacak.

5/1/”C”eyhan dan ilk RET’ler

Benim yaşadığım dağıtım bölgesi CK Akdeniz EDAŞ’ta son teknik değerlendirmede 21 başvurunun 9 tanesinde “olumsuz” ifadesi yazmakta. CK Akdeniz’in sayfasında “TEİAŞ TARAFINDAN OLUMSUZ GÖRÜŞ GELMİŞTİR” yazmakta. Şaşırtıcı olan durum arasında 49 kWe’lik bir çatı projesi de olması.

Bu 9 projelerin neden ret aldığını araştırırken, kısa bir zamanda Çatı-GES projelerinin önünü kesebilecek yeni bir engel daha olduğu ortaya çıktı.

Basında 3 – 4 – 5 veya 6 GW Çatı-GES kapasitemiz olacak diye ifadeler bulunmakta. Az sonra açıklayacağım yazım ile beraber bunun nasıl mümkün olabileceği hakkında kafamda büyük bir SORU işareti oluştu.

50 MWe Sınırı

Teknik değerlendirmeden sonra gelen “RET” yazısında ne ifadeler varmış bir önce buna bir bakalım:

“İlgi a’da kayıtlı dilekçe ile Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmelik hükümleri doğrultusunda yapmış olduğunuz güneş enerji santrali başvurunuz için ilgi b’de kayıtlı TEİAŞ Kep iletisinde; Elektrik Şebeke Yönetmeliği’nin 33’üncü maddenin ikinci fıkrası:

‘TEİAŞ’ın bir dağıtım barasına veya bu baraya bağlı dağıtım sistemine bağlanacak üretim tesisinin/tesislerinin toplam kurulu gücü 50 MW’ı geçemez…’

ifadesi ile xxxxx TM’nin OG barasına bağlı/bağlanacak lisanslı/lisanssız üretim tesislerinin toplam kurulu gücünün 50 MW’ı aştığı tespit edildiği belirtilmiş ve söz konusu üretim tesisinin sistem bağlantısının uygun olmayacağı değerlendirilmiştir.”

İşte Önümüzde Yeni Bir Engel:

Bu ifadeler Endüstriyel Çatı-GES yol haritamızda büyük engel getirmektedir. Yokuşlu ve kayalı olan güneş enerjisi yolumuzda her gün yeni engeller önümüze çıkıyor. Bu engeller ile zirveye nasıl ulaşabileceğimizi düşünmeye başlıyorum…

Bir taraftan sanayicilerimizin lisanssız elektrik üretim kapsamında yenilenebilir enerji kaynakları ile elektrik maliyetlerini düşürülmesi gündemde ve bir taraftan bu engeller. Yukarıda belirttiğim gibi basında Çatı-GES’lerde Gigavat’lar konuşurken, bu tür uygulamalar yokuşlu yolumuzda birinci vitesten düşerek ve kamyonlarda bulunan “TAKVİYE VİTESİNİ” kullanmamızı zorluyor. Bu gidişat ile zor ve yokuşlu Çatı-GES yolumuzda rampada durma tehlikesi ile baş başa kalabiliriz…

Bu durum hangi tehlikeleri getirebilir?

“… toplam kurulu gücü 50 MW’ı geçemez…”, kafamda ilk olarak bundan sonra Kayseri OSB’de GES hayatı bitmiş düşüncesi oluştu. Neden mi? Kayseri OSB’nin kendisine ait 55 MW Güneş Enerjisi Santrali mevcut. Kayseri OSB’deki sanayicilerimize bu durum “Yeni Lisanssız Elektrik Yönetmeliği ve OSB’ler” yazımdaki sorun kalksa bile bir başka engel olacak.

Burada yazılan ifadeyi iyi okuyun; “a) Lisanslı/lisanssız ve b) üretim tesisi/tesisleri” yazmakta. Bunun anlamı 50 MWe güneş enerjisi kapasitesi demiyor. Bu ifade her türlü üretim tesisi anlamına gelmektedir. OG’den bu TM’ye bağlanan bir lisanslı HES veya bir lisanslı Biyokütle tesisi de kapasitenin içerisine girmektedir.

Yazarken aklıma başka bir sorun daha geldi, Urfa Siverek bölgesinde çok sayıda GES mevcut. Orada 50 MW sınırı da açmış durumda olabilir. Şimdi o bölgedeki ve buna benzer bölgelerdeki sulama için kurulacak yeni GES projeleri ne kadar risk altında?..

Kafamdaki sorular:

1. 50 MWe kapasite sınırı hesaplamalarına 5/1/”Ç”anakkale kapsamında yapılan projeler dahil edilecek mi? Bilindiği gibi bu projeler “Aylık Mahsuplaşma” gelmesi ile şebekeye elektrik verebilecek.

Edilecekse durum daha VAHİM, o zaman5/1/”Ç”anakkale’den de izinler çıkamayabilir.

• 5/1/”A”dana ve 5/1/”B”ursa kapsamında yapılacak tesislerde 50 MWe kapasitesini etkileyecek mi?

Bilindiği gibi 12 Mayıs’ta yayınlanan yönetmenliğimizin 8’nci maddesine göre; “bildirim yapmakla yükümlüdür” ifadesi bulunmakta.

8’nci Madde ne diyor bir inceleyelim:

“MADDE 8 – (1) 5 inci maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamında üretim yapmak isteyen gerçek veya tüzel kişiler ilgili şebeke işletmecisine bildirim yapmakla yükümlüdür. Bu kişilerin başvuruları hakkında bu Yönetmelik kapsamında herhangi bir belge düzenlenmez.

(2) 5’inci maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki üretim tesislerine ilişkin iş ve işlemler ilgili teknik mevzuata göre Bakanlık veya Bakanlık tarafından yetkilendirilen kurum tarafından yürütülür.”

Burada 2’nci fıkrada; “…üretim tesislerine ilişkin iş ve işlemler ilgili teknik mevzuata göre…” ifadeleri yoruma açıktır. TEİAŞ, “A”dana ve “B”ursa kapsamında yapılan tesisleri de 50 MWe kapasite içine alabilir düşüncem ağırlık basıyor!..

• 120 gün aftan yararlanacak lisanssız elektrik üretim kapsamındaki tesisler tehlikeye girer mi? Bilindiği gibi, 24 ay süre içinde yapılamayan projeler TEİAŞ tarafından düşürüldü ve kapasiteler KAMU ve Hibe programı kapsamında projelere verildi veya o bölgede yeni lisanslı HES veya BES projeleri geldi.

TEİAŞ, “120 gün af kapsamında” projelerin geçici kabul işlemler sırasında; “DUR. Benim bu TM’de 50 MWe kapasitem Elektrik Şebeke Yönetmeliği’nin 33’üncü maddenin ikinci fıkrasına öne koyup izin vermiyorum.” diyebilir mi? TEİAŞ mevzuata bakar ve TM’nin teknik durumuna bakar!..

Bu durum yaşanırsa, … (bunu siz düşünün)

Bunları düşünmek istemiyorum, ama maalesef bunlar gerçekler…

24 Temmuz’da TEİAŞ tarafından “5 ve 10 Yıllık (2024-2029) Bölgesel Bağlanabilir Kapasite Raporu” yayınlandı. Burada ne güzel yeni kapasiteler belirtiliyor. Fakat, yeni açılacak kapasiteler benim kendi yorumuma göre; Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği kapsamındaki Çatı-GES projeler kapsam dışında kalacak ve bu sorunlar yaşanmaya devam edecek. Bu düşünceye nasıl vardım; raporun bir bölümünde yer alan, “Çatı tipi GES bağlantı başvuruları bu rapordaki bölgesel kapasite kapsamı dışında değerlendirilmektedir.” ifadesinden dolayı.

TEİAŞ, Elektrik Şebeke Yönetmeliği’nin 33’üncü maddenin ikinci fıkrasından dolayı her zaman “RET” verebilir.

Aklıma yeni bir soru daha geldi; 50 MWe sınırını her TM için aynı uygulamak ne kadar doğru? Bazı TM’ler 50 MVa, bazıları 100 MVa ve bazıları da 200 MVa ve üstü. 50 MWe ile sınırlamak yerine başka bir yöntem yok mu? Her TM’nin gücüne göre bir uygulama doğru olmaz mıydı?

Sorular, sorular, sorular… Bitmiyor!..

Bu 50 MWe sınırlama uygulamasına kısa bir süre içinde yeni bir yöntem bulunamazsa, Çatı-GES sektörü, bununla beraber ekipman üreticileri, mühendislik hizmeti verenler (EPC’ler) bu yokuşlu ve zor yolda rampada durma tehlikesi ile başa başa kalabilecek durumda.

Sizlere daha güzel yazılar yazmak isterdim, ama maalesef…Son çıkan lisanssız elektrik üretim yönetmeliğimiz ve bunlara bağlı başka mevzuatlarla gelen zorunluluklar ile yazımı bir dilek ile bitirmek istiyorum:

İnşallah basında yazılan 3-4-5 veya 6 GW Çatı-GES kapasitemize yakın bir süre içinde ulaşabiliriz.

Hasan Yiğit’in Diğer Köşe Yazıları İçin enerjiportali.com/author/hasan-yigit/ Bağlantısını Ziyaret Edebilirsiniz.

Son Dakika Enerji Haberleri için enerjiportali.com/son-dakika-enerji-haberleri Bağlantısını Ziyaret Edebilirsiniz.