Güncel GES Maliyetleri ve Yeni Yönetmeliğin Etkileri

Cüneyt Selçuk Güngör (Köşe Yazısı) – Önce maliyetleri güncelleyelim diye düşündüm. Ancak maliyetleri ne kadar sık yenilesem de yatırım anında yeninden bakmak özellikle önemli. Yatırım için yapılacak fizibilite konusunda özel bir çalışma yapmak gereklidir. Fizibilite için bazen yazılarımdan faydalanmak isteyen yatırımcılarımız oluyor, bu tarz sade çalışmaları bütçe için kullanabilirsiniz, ama yatırım için size özel detay içeren bir çalışma yapılması gereklidir.

Bu yazımda değinmek istediğim iki konu daha var.

12 Mayıs 2019 sonrası sektörün ne yönde ilerlediği?

Elektrik zamlarının sektöre etkisi?

Son elektrik fiyatlarını faturanızda incelediniz mi? Faturanızı incelerken, sektörel uzman gibi değil de faturayı ödeyen olarak incelediğinizi varsayarak devam ediyorum.

Bu benim evime gelen son fatura. Fatura toplam tutarı 157 TL, toplam harcanan 255 kWh ve birim enerji maliyetim 0,615 TL/kWh olarak gözüküyor. 8.ay faturası da muhtemelen gelmiştir ama ben sahalardan fırsat bulamadığım için henüz göremedim.

Sanayi tesisleri ne ödemiş olabilir diye sorduğumdaysa pek çok farklı rakama ulaşıyorum. Bunu kabaca 0,70-0,80 TL/kWh arası şeklinde nitelendirebiliriz.

Sektör uzmanları gibi değil de faturayı ödeyen gibi deme sebebim bu yüzden. Şimdi biz faturaya uzman gözü ile baktığımızda dağıtım bedeli, tek zamanlı tarife fiyatı ya da gündüz/gece puant enerji bedeli, TRT katkı payı, vb. pek çok kalem görüyoruz.

EPDK sitesinden bu fiyatları ve değişimi görebilirsiniz. Enerji bedeli artışına bakarsanız, Tüketici tek zamanlı, 21,97 – 42,27 krş/KWh rakamlarını göreceksiniz.

Artış oranını hesaplamayacağım, içim elvermiyor. 10 yıl öncesine gidip sanayi tarifesine baktığınızda ise, 13,87 krş/kWh gibi bir rakam gözüme çarptı.

12 Mayıs Tarihine bir yolculuk yapalım, yeni yönetmelik çatı ve cephe ile sınırlanmış, ama resmi süreçleri kolaylaştırmıştı. Bu konuda ilgili yazım için; Yönetmelik sonrasında dağıtım bedelleri ile ilgilide bir karar daha yayınlanmıştı. Bu kararda çatı ve cephe gesler için fazladan tüketimde dağıtım bedeli indirimi belirlenmişti.

Bunları hatırladıktan sonra şimdi güncel maliyetleri konuşabiliriz.

Panel fiyatlarına baktığımızda Poly panellerde 0,19-0,30 $/Watt gibi bir fiyat görüyoruz. Ülkemizde bu rakamlar 0,26-0,32 $/Watt seviyelerinde şuan.

Güneş panelleri son zamanların en iyi fiyatlarını görmüş gibi diyebiliriz. Artık GES maliyetlerindeki panel %’si oldukça azalmış durumda.

Şimdi bu kadar karmaşa sonrasında daha sade bir özet geçelim:

Şimdi, “Neden böyle?” diyenler için, sonuçta 5 kW bir çatı sistemi, 275 W poly paneller ile 18 panelden oluşur. Ama 1.000 kW bir çatı, 3.640 adet panel demektir. Doğal olarak satın alma fiyatları, kurulum ve işçilik maliyetleri değişecektir.

Gelelim işin gelir boyutuna;

Diyelim 1.000 kW bir sahada kurulu GES’iniz var. Yılda 1.800.000 kWh enerji üretiyor olsun. 0,133$’dan satacak, 0,1576 TL dağıtım bedelini (5,81 USD kur ile) düşüp ortak paydada buluşturursak, 0,74 TL baz fiyat ile yıllık, 1.342.088 TL +KDV net gelir hesaplayabiliriz.

Bu sistem çatıda olsa idi, gene aynı enerji üretimi ile enerji satınalma bedeli ile bu rakamı KDV dahil olarak yakalamış olacaktı.

Fizibilite çalışmasında karşımıza çıkacak temel sorun da tam burada başlıyor. Çatıdaki sistem TL bazlı ama ciddi zamlanıyor, sahadaki sistem $ bazlı sabit. Ben tam bu noktada yıllara göre olan elektrik zamlarına odaklanıyorum. Çok uzağa gitmeme gerek kalmıyor, son birkaç yılda olan zam oranlarını karşıma aldığımda tablo korkutucu…

Vazgeçiyorum, enflasyon oranı ile ilerlesem işi gücü bırakıp eşe dosta GES kurasım geliyor. Hadi %20 yıllık diyelim, çatıdaki GES bu yıl 0,74 TL’den mahsuplaşsa, seneye 0,88 (ki bu yıl bunu görürüz), bir sonraki seneye 1,06 TL gibi bir fiyata ulaşır. Saha GES $ bazlı kazanır ama gideri TL bazlı benzer şekilde zamlanacaktır.

Saha kazanımını hesaplamak nispeten kolay, yatırım $ ile, gelir $ ile; ama çatıda $ yatırımı güncel kurdan TL’ye dönüp, yıllara göre elektrik artışını öngörüp bir kazanım yapmak, bir de $ artışı öngörerek 4-5 yıl sonrasındaki yatırım $ karşılığını hesaplamak gerekiyor.

Çatıda küçük yatırımcı için bence en önemli sorun, perakende fiyatlardan kurtulmak. Çünkü büyük sistemler baz fiyatı ile 10 kW 6.300 $ iken, perakende pazarda bu rakamlar 8.000 $ civarında, geri dönüşü 6300$’den yaptığımızda, senelik 13.000 TL elektrik faturası az ödeme, yatırım ise 36.600 TL+ KDV. Zamsız rakamlar ile bile 3,22 yıl buluyoruz.

Yeni yönetmelik ile kolaylaşan başvuru ve fazladan kullanım için enerji dağıtım bedeli indirimi hesaba katmadık, o da artık profesyonel çalışmalarımız için kalsın.

İlk iki yıla %20 + 30 zam yazsam, 3 yıllık gelir çatıda 50.463 TL yapıyor.

Özetle, çatı sistemlerinin sahadan daha karlı olduğunu önümüzdeki günlerde fark edeceğiz. (Sanki büyük gruplar fark etti ve çatı kiralama sistemi üzerine çalışıyor mu ne?)

Hepinize güneşli günler dilerim…

Köşe Yazarı

Cüneyt S. Güngör

Müşavir Elektrik Elektronik Mühendisi
Yenilenebilir Enerji Uzmanı
cuneyt@csgenerji.com