ANKARA (Enerji Portalı) – EPİAŞ Genel Müdürü Ahmet Türkoğlu, katıldığı televizyon programında enerji piyasası gündemi hakkında konuştu.
EPİAŞ Genel Müdürü Ahmet Türkoğlu, A Para-Enerji Hattı programına konuk oldu. Enerji piyasalarında EPİAŞ’ın rolüne ilişkin değerlendirmelerde bulunan Türkoğlu,1 Haziran’da faaliyete başlayacak Vadeli Elektrik Piyasası’nın (VEP) ve Yenilenebilir Enerji Kaynak Garanti Sistemi’nin (YEK-G) detayları hakkında bilgi verdi.
EPİAŞ’ın faaliyetleri ile ilgili bilgi vermeden önce EPDK ile EPİAŞ arasındaki farkları dile getiren Türkoğlu “EPDK, enerji piyasalarını düzenleyen kurum, üst kurulumuz, EPİAŞ ise enerji piyasalarını işleten bir kurum. Biz kısaca EPİAŞ’a enerji borsası diyoruz. Enerji borsamızın %30 BIST, %30 TEİAŞ ve geri kalan %40 hissesi de piyasada işlem yapan lisanslı katılımcılara ait yaklaşık 95 tane hissedarımız özel sektörden olmak üzere, toplamda 97 hissedarımız var.” dedi.
EPİAŞ’ın Türkiye’deki elektrik ve doğal gaz ticaretinin yapıldığı, fiyatları oluşturan bir kurum olduğunu belirten Türkoğlu “Bizim temel hedefimiz spot piyasalarda etkin, sürdürülebilir bir fiyat yapısı oluşturmak. Misyonumuz da oluşan fiyatı dünya çapında kabul edilebilir bir referans fiyat haline getirebilmek. Bugün itibarıyla elektrik ve doğal gaz piyasamızda oluşan fiyatlar –elektrik için PTF, doğal gaz için GRF- dünyada artık kabul edilen fiyatlar haline geldi. Örneğin bugünlerde elektrik ve doğal gaz fiyatlarımız Avrupa’daki fiyatların daha aşağısında.” değerlendirmesinde bulundu.
“Türkiye’deki bütün enerji santralleri, ürettikleri enerjiyi bizim borsamızda ya da ikili anlaşmalar yoluyla satabiliyorlar”
EPİAŞ’ın Avrupa’daki 4. büyük enerji borsası olduğunu belirten Türkoğlu, “Geçen yıl yaklaşık 105 milyar liralık ciromuz-bütün katılımcılara fatura keserek işlem yapıyoruz- oldu.” dedi. Piyasanın işleyişini “Türkiye’deki bütün enerji santralleri, ürettikleri enerjiyi bizim borsamızda ya da ikili anlaşmalar yoluyla satabiliyorlar. Borsamızda Gün Öncesi Piyasası (GÖP) ya da Gün İçi Piyasası’nda (GİP) işlem yapılabiliyor.” şeklinde özetleyen Türkoğlu ayrıca piyasaların işleyişine ilişkin detayları da paylaştı ve şunu ekledi:
“Gün Öncesi Piyasası’nda katılımcılar yarın için üretebileceği kapasiteleri günlük ve saatlik olarak tanımlıyorlar. Borsamızda saat ve fiyat teklifleri üzerinden arz ve talebi buluşturarak fiyatları oluşturuyoruz. Biz bir gün öncesinde fiyatları açıklıyoruz. Mesela bugün saat 13.00’da yarın için saat bazlı bütün fiyatları açıklamış olacağız. Yarın bu eşleşmelerin de teslim edilmesi gerekiyor.”
Gün İçi Piyasasında da dengeleme işlemi yapma fırsatı sunulduğunu belirten Türkoğlu, “Elektrik çok zor bir sistem. Elektrik altyapısına, Türkiye’nin en büyük makinesi de diyebiliriz. Elektrik depolanamadığı için günlük ve saatlik alış-verişler olsa da ihtiyacımızı karşılamıyor. Anlık işlemler için de TEİAŞ bünyesinde Dengeleme Güç Piyasası çalışıyor, biz de bu piyasanın mali işlemlerini EPİAŞ’ta yapıyoruz.” dedi.
“Piyasa verilerini Şeffaflık Platformumuzda yayınlıyoruz”
Borsanın işleyişine ilişkin detayları örneklerle açıklayan Türkoğlu “Santraller üretimini yapıyor ve günlük ya da saatlik olarak GÖP ya da GİP’te satışlarını yapıyorlar. Teslimatları yaptığında da, ertesi gün ödemelerini yapıyoruz. Aslında bu sistem çok güzel bir ticaret sistemi olarak değerlendirilebilir. Hangi sektör ile çalışırsanız çalışın enerji santrali olduğunuzda müşteri sorununuz yok. Piyasada eşleştiniz ya da ikili anlaşma yaptınız, teslimat yapıyorsunuz, ertesi gün ödemenizi de alıyorsunuz. Tahsilat ve müşteri probleminiz yok. Enerji sektörü yatırımlarının Türkiye’de cazip görünmesinde bu faktörlerin de etkili olduğu söylenebilir” ifadelerini kullandı.
Türkoğlu “Türkiye pandemiye rağmen büyüyor biz de o ritme uyuyoruz. Geçen yıl sadece Mart ve Nisan aylarında hacimlerimizde küçük düşüşler oldu. Onun dışında büyüme devam etti. Bu büyümenin katılımcıları teşvik eden bir unsur olduğunu söyleyebiliriz.” şeklinde değerlendirmede bulundu. Ayrıca şeffaf ve sürdürülebilir olmayı çok önemsediklerini belirten Türkoğlu, bu bağlamdaki çalışmalarını “Piyasa verilerini Şeffaflık Platformumuzda yayınlıyoruz. Platformumuzla dünyada, piyasa verilerini bu şekilde aynı ortamda aynı anda kapsamlı bir şekilde sağlayan nadir enerji borsalarından biriyiz. Bu anlamda öncülük de yapıyoruz. Piyasa katılımcılarımız ve yurt dışı yatırımcılar, şeffaflık platformumuz üzerinden geçmişe ve geleceğe yönelik her türlü veriye ulaşabiliyor.” dedi.
Türkoğlu Vadeli Elektrik Piyasası ile ilgili detayları aktarmadan önce “Ben EPİAŞ Genel Müdürü olarak ve ekibimizdeki bütün çalışma arkadaşlarım adına, yaptığımız işlerle ülkemize katkı sağlamamıza imkân sunduğu için EPİAŞ’ta olmaktan gurur duyduğumuzu öncelikle belirtmek isterim. Yeni ürünlerimizden vadeli elektrik piyasamız da bunlardan biri.” ifadelerini kullandı.
“1 Haziran bizim için çok önemli, gururla beklediğimiz bir gün. İki piyasayı birden devreye alacağız.”
Vadeli Elektrik Piyasası’nın dünyadaki gelişmiş borsalarda olan bir sistem olduğunu belirten Türkoğlu, Vadeli Elektrik Piyasası ile ilgili “Bizde de BIST’de finansal yönüyle olan bir piyasa. VEP ise fiziksel teslimatlı bir piyasa olacak. Yatırımcılar için daha uzun vadeli fiyat projeksiyonu önemli bir yere sahip. Bu nedenle VEP’in ülkemize yatırımcı çekme açısından da önemli bir piyasa olduğunu, yatırımcılara öngörülebilir yatırım ortamı sağlayacağını düşünüyorum. VEP’te işleme açacağımız aylık, çeyreklik ve yıllık kontratların yatırımcılar için büyük bir fizibilite kaynağı olacağını düşünüyorum.” dedi. Türkoğlu, VEP’te EPİAŞ’ın aynı zamanda karşı taraf hizmeti vereceğini belirtti.
Türkoğlu, VEP ve YEK-G’nin açılışına ilişkin “1 Haziran bizim için çok önemli, gururla beklediğimiz bir gün. İki piyasayı birden devreye alacağız. Vadeli Elektrik Piyasası ile Yenilenebilir Enerji Kaynak Garanti Sistemi ve Organize YEK-G Piyasası.” ifadelerini kullanan Türkoğlu YEK-G ile yenilenebilir enerjiden üretim yapan şirketlere ilave bir destek sağlanacağını ve tüketicilere ise kaynakta üretilen enerjinin yenilenebilir enerji olduğu garanti edilerek, belgelendirildiğini ve talep eden tüketicilere sunulduğunu söyledi.
Ülkemizde son yıllarda yenilenebilir enerji alanında önemli yatırımlar gerçekleştiğini belirten Türkoğlu “Bugün 97 000 MW kurulu gücün yaklaşık %53’ü yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen enerjiden oluşuyor. Yenilenebilir kaynak kurulu gücünde, dünyada 13. Avrupa’da da 5. Sıradayız. YEK-G ile bu güzel süreç taçlandırılmış olacak.” dedi.
“YETA’dan farklı olarak YEK-G’de fiyat piyasa mekanizmasında belirlenecek”
YEK-G’nin tüketicilerin sosyal sorumluluğu bağlamında değerlendirilecek bir süreç olduğunu ve YETA gibi YEK-G’nin de gönüllü katılım ile gerçekleşeceğini belirten Türkoğlu YEK-G ve YETA’ya ilişkin “YETA’dan farklı olarak YEK-G’de fiyat piyasa mekanizmasında belirlenecek. Bu süreci daha şeffaf ve güvenilir olması açısından blockchain teknolojisiyle yapıyoruz. Bu anlamda da öncü bir borsa olduğumuzu söyleyebilirim.” değerlendirmesinde bulundu.
Son olarak VEP’in yazılımının tamamını yerli ve milli kaynaklarla yapıldığını vurgulayan Türkoğlu, yıl sonuna doğru açılması planlana Vadeli Doğal Gaz Piyasası’na yönelik çalışmalarda da yazılım aşamasında olunduğunu belirtti. Türkoğlu “VEP ile VGP’yi birbirini tamamlayan piyasalar olarak değerlendirebiliriz. Karadeniz’deki doğal gaz keşfini de özellikle piyasamıza derinlik kazandırması, daha fazla işlem yapılacak olması açısından da önemsiyoruz.” dedi.
