Köşe Yazısı – Vural Cantuğ Akkaş
Güneş enerjisi ile ilgileniyorsanız, bir proje sahasında mevcut güneş enerjisi miktarının güneş enerjisi kurulumunun bir müşteri için anlamlı olup olmadığını belirlemek için en temel faktörlerden biri olduğunu bilirsiniz. Açıkçası, dizinin oturacağı güneş enerjisi miktarı potansiyel olarak ne kadar enerji üretebileceğini belirleyecektir. Bununla birlikte, belirli bir bölgedeki güneş enerjisi miktarını ifade etmek için çeşitli ölçütler bulunur.
1.Işınım ve Güneşlenme
Işınım ve güneşlenme, bir proje sahasında mevcut güneş enerjisini tanımlamak için bilmesi gereken en önemli terimlerden ikisi olabilir. Bu iki terim, her ikisi de bir yüzeyin aldığı güneş ışınımının miktarını belirlediği için pratikte güneş enerjisi sektöründe birbirinin yerine kullanılır. Ancak bu değerler farklı yollarla ölçülür. Işınım güneş enerjisinin bir ölçüsüdür, güneşlenme bir güneş enerjisi ölçüsüdür. Güç, zaman içindeki enerji aktarım hızını ifade ettiğinden (verilen toplam enerji miktarını değil), ışınımsa belli bir zamanda belirli bir bölgeye ulaşan güneş enerjisi miktarını [Watt/m2] ölçülmesidir. Bu değer, belirli bir zaman aralığında alanın aldığı toplam enerji miktarını ifade etmek için dönüştürüldüğünde, bir saat gibi, bir birim başına Watt saat (Ws) veya miktarına bağlı olarak kilovat saat (kWs) cinsinden iletilir [(k)Ws / m2]. Bu güneşlenme değerlerinin bir ölçüsüdür. Işınım terimini, güneşlenme ile birbirinin yerine kullanırız ve değeri kWs/m2-yıl cinsinden belirleriz, bu değer Güneş Enerjisi Potansiyel Atlası(GEPA) ’nda toplam güneş radyasyonu değeridir. Bu, yerel hava düzenlerinin yanı sıra mevcut olan herhangi bir gölge göz önüne alındığında, yıl boyunca güneş tesisinizde kullanılabilecek güneş enerjisi miktarının anlaşılması için yararlı bir yol sağlar.
2. Solar Erişim
Solar erişimi, belirli bir bölgedeki güneş enerjisi dizileri için ne kadar güneş ışığının mevcut olduğunu ölçmek için kullanılan bir terimdir. Aynı zamanda Güneş Erişim Yüzdesi veya Güneş Erişim Değeri olarak da adlandırılır. Bu metrik, mevcut güneş enerjisini mükemmel (yani gölgesiz) şartlarda ne bulunabileceğinin yüzdesi olarak ifade eder. Güneşe erişim, bölgede gölgelendirme yapıldığında mevcut gerçek güneş enerjisinin, gölgenin olmaması durumunda güneş enerjisi miktarına bölünmesi ile hesaplanır:
Bu, kullanılabilir güneş ışığını ne kadar önemli ölçüde azalttığını anlamak için kolay bir yol sağladığından kullanışlı bir ölçümdür. Küçük bir miktar gölge bile orantısız bir şekilde bir güneş dizisinin güç çıktısını azaltabildiğinden, gölgelendirmenin derecesini belirlemek, bir müşterinin mülkünün güneş PV sistemi için uygun bir yer olup olmadığını anlamak için önemli bir ilk adımdır.
3.Eğim ve Yönlendirme Faktörü (TOF)
Eğim ve Yönlendirme Faktörü veya TOF, belirli bir yüzeyin eğiminin ve yönünün, yüzeyin aldığı güneş enerjisini nasıl etkilediğini hesaba katan bir ölçüdür. Güneş enerjisini bir yüzeye ulaşan en yüksek seviyeye çıkarma eğim ve yön enlemlerine bağlı olarak değişir. Güneş enerjisi erişimi gibi, TOF de optimal koşulları ile karşılaştırıldığında gerçek koşulları ifade eden bir yüzdedir. TOF, mevcut eğimdeki mevcut güneş enerjisi ile yüzeyin oryantasyonunun optimum eğim ve oryantasyonda elde edilebilecek olanlara bölünmesi ile hesaplanır.
4.Toplam Güneş Kaynak Fraksiyonu (TSRF)
Toplam Güneş Kaynağı Fraksiyonu veya TSRF, yazıda belirtmiş olduğum diğer iki ölçümü (solar erişim ve TOF) dikkate alan mevcut güneş enerjisinin bir ölçüsüdür. TSRF, sahanın güneş erişimini TOF yüzdesiyle çarparak hesaplanabilir. TSRF, güneş panellerinin elektriğe dönüşmesi için ne kadar güneş enerjisinin kullanılabileceğinin daha eksiksiz bir resmini sunar. Bunun nedeni, hem gölgelendirme yapılan bir bölgede (güneş enerjisi erişimi) mevcut güneş enerjisinin yüzdesini hem de bu enerjinin ne kadarının güneş panellerinin monte edileceği yüzeye, eğim ve oryantasyonu (TOF) göz önüne alınacağını hesaba katmasıdır.
Elbette, dizi yapılandırması ve kullandığınız bileşenlerin yetenekleri gibi, güneş enerjisi tasarımınızın aldığı güneş ışığına göre üreteceği enerji miktarını önemli ölçüde etkileyen diğer faktörler de bulunmaktadır. Ancak, PV sistemi için mevcut olan güneş enerjisinin doğru bir şekilde ölçülmesi, sistemin enerji çıkışının doğru bir şekilde tahmin edilmesinde önemli bir ilk adımdır. Bu değerler bir kez proje sahasındaki manuel ölçümlere dayanarak belirlenmek zorundaydı. Ancak günümüzde, gelişmiş solar yazılım uygulamaları bu değerleri bir saha ziyareti olmadan doğru bir şekilde hesaplayabilir – kurulumcuların zamandan ve paradan tasarruf etmesini ve hata olasılığını azaltmasını sağlar.
Vural Cantuğ Akkaş
Enerji Sistemleri ve Makine Mühendisi,MBA
@vcantugakkas vcantugakkas.wordpress.com
